Kenmerkende aspect: Het veranderend mens- en wereldbeeld van de renaissance en het begin van een nieuwe wetenschappelijke belangstelling

Vanaf midden v/d 16e eeuw --> middeleeuwen steeds meer beschouwd als donkere tussen periode tussen de glorieuze oudheid en de nieuwe tijd waarin de oudheid herleefde

Inleiding

Westerse geschiedschrijving --> 1500: beëindiging van de middeleeuwen

herontdekking(klassieke oudheid) --> humanistische geleerden(belangrijke rol)

Turkse verovering(Constantinopel) --> gaf humanisme een extra impuls

De ontwikkeling tot zelfstandig individu werd een nieuw opvoedingsideaal

levendige contacten en boekdrukkunst --> humanisten naar noorden

leergierigheid en kritische instelling --> natuurwetenschappelijk denken

Schoonheid

Kunstenaars --> werk van Grieken en Romeinen bestuderen

Kenmerkende aspect: het begin van de overzeese expansie

15e eeuw: Europeanen kenden alleen Midden-Oosten en Noord-Afrika

Inleiding

Over onbekende gebieden werd veel gefantaseerd

Oosterse producten(zijde en specerijen) waren zeer gewild

Portugezen

Reuzen en draken

Vasco da Gama(1498)

Na ontdekkers in midden- en en Zuid-Europa

Spanjaarden

16e eeuw: nieuwe golf van ontdekkingsreizen

Spaanse veroveraars

Kenmerkende aspect:de protestantse reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg had.

Erasmus was wel degelijk een wegbreider van de godsdienstige revolutie die Luther ontketende

Inleiding

Erasmus

Lof der Zotheid(Erasmus): in het boek word gespot met kerk

Bijbelstudie

Er waren al langer mensen tegen de kerk, maar de kerk kon alle bewegingen die zich tegen haar keerde als ketterij vernietigen

Maarten Luther

Luther: "Er moet een einde komen aan die aflaten(manier om je zonden af te kopen)"!

Luther

Erasmus en Luther --> willen hervorming op gang brengen

Luther verzet zich tegen kerk

Door geloof alleen

Calvijn: Grieks geleerde, las bijbel in Grieks en Hebreeuws

Calvijn: "God bepaalde of de mens goed of slecht is". Luther: "God kan de mens nog redden!"

calvinisten wijdden leven aan: gebed, bijbelstudie, kerkgang en arbeid

Calvijn

Luther: Duitse vorsten mogen geloof regelen / Calvijn: Geen vorst mag geloof regelen

Calvinisme in Nederland: geheim

Kerk en staat

Kenmerkende aspect:Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van de Nederlandse staat.

3 september 1566 Filips II koortaanval, wegens verwoesting kloosters en kerken

Inleiding

Filip's vader(Karel V) had in 1515 bestuur in Nederlanden op zich genomen

Nederlandse gewesten

Nederlandse steden

stadhouder

Karel versterkte centrale bestuur

Inquisitie

Filips zette politiek van zijn vader voort

halfzuster

Beeldenstorm

Filips woedend

Verzet: 1 april 1572 verrassing in Den Briel

De ijzere hertog

Filips - hertog Parma(landvoogd) --> sluit verbond met zuidelijke gewesten

UvU: ook Vlanderen en Brabant

Spanje - oorlogsvloot("onoverwinnelijke Armada") 1588 ten onder

De onoverwinnelijke Armada