ปรัชญาการศึกษาอ.ฟาง

WSGqoQfd

ปรัชญาสาขาสารนิยม หรือสารัตถนิยม

ปรัชญาสาขาพิพัฒนาการนิยม หรือพิพัฒนนิยม หรือวิวัฒนาการนิยม

Similar Mind Maps

Outline

ปรัชญาการศึกษาเป็นปรัชญาประยุกต์ (applied philosophy)

3. ปรัชญาสาขาสัจวิทยานิยม หรือสัจนิยมวิทยา หรือนิรันตรนิยม หรือนิรันดรนิยม (perenialism)

ปรัชญาสัจวิทยานิยมเชื่อว่าคนมีธรรมชาติเหมือนทุกคน ดังนั้นการศึกษาจึงควรเป็นแบบเดียวกันสําหรับ ทุกคน และเนื่องจากมนุษย์มีคุณสมบัติที่แตกต่างจากสัตว์อื่น ๆ คือเป็นผู้สามารถใช้เหตุผล ดังนั้นการศึกษาจึงควร เน้นการพัฒนาความมีเหตุผล และการใช้เหตุผล มนุษย์จําเป็นต้องใช้เหตุผลในการดํารงชีวิตและควบคุมกํากับ ตนเอง มิใช่นึกจะทําอะไรก็ทําได้ตามใจชอบ การศึกษาเป็นการเตรียมตัวเพื่อชีวิต เป็นสิ่งที่ช่วยให้มนุษย์ปรับตัวให้ เข้ากับความจริงแท้แน่นอน ถาวร ไม่เปลี่ยนแปลง มิใช่เป็นการปรับตัวให้เข้ากับโลกแห่งวัตถุ

การสอน

จุดเน้นอยู่ที่กิจกรรมซึ่งจัดเพื่อการฝึกและควบคุมจิต เนื้อหาสาระที่มาจาก ธรรมชาติในรูปของสาขาวิชาการและความสามารถทางจิต เช่น เนื้อหาของคณิตศาสตร์ ภาษา ตรรกวิทยา วรรณกรรมชิ้นเอก และลัทธิคําสอน จะต้องนํามาศึกษาและเรียนรู้ ไม่ว่ามันจะถูกนําไปใช้โดยตรงตามลักษณะวิชา นั้น ๆ หรือไม่ ประเด็นที่สําคัญก็คือว่า การศึกษาวิชาเหล่านั้นฝึกจิต เชื่อกันว่าผู้เรียนเป็นบุคคลที่มีเหตุผลและมี พลังจิต วิธีการสอนจึงได้แก่ การฝึกฝนทางปัญญา เช่น การอ่าน การเขียน การฝึกทักษะ การท่องจํา และการ คํานวณ

ข้อสังเกต

1. มีแนวความคิดและความเชื่อใกล้เคียงกับสาขาสารนิยม 2. ถึงแม้จะมีแนวคิดใกล้เคียงกับพวกสารนิยม แต่ก็ยึดหลักความศรัทธาเป็นหลักการเบื้องต้นของความมี เหตุผลของมนุษย์ และเป็นที่มาของความรู้ต่าง ๆ 3. จุดมุ่งหมายของการจัดการศึกษามุ่งที่จะเตรียมเด็กให้เป็นผู้ใหญ่ที่ดีในอนาคต 4. การอ่าน การเขียน คิดเลขจึงมีความสําคัญในระดับประถมศึกษา 5. การศึกษาระดับมัธยมนั้น เหมาะสมกับพวกที่มั่งมีหรือมีฐานะดีเป็นสําคัญ

4. ปรัชญาสาขาปฏิรูปนิยม (reconstructionism)

ปรัชญาสาขานี้มีความเชื่อพื้นฐานเกี่ยวกับผู้เรียน ครูหลักสูตร กระบวนการเรียนการสอน ตลอดทั้ง ลักษณะของการจัดการศึกษา เหมือนกับปรัชญาการศึกษาสาขาพิพัฒนาการนิยม เว้นแต่ในเป้าหมายของสังคม เท่านั้นที่แตกต่างกัน

นักพิพัฒนาการนิยมหลายท่านมีความเห็นว่า แนวความคิดของพิพัฒนาการนิยม มีลักษณะ “เป็นกลาง” eมากเกินไป จึงไม่สามารถนาไปใช้ในการปฏิรูปการศึกษาในส่วนที่จําเป็นได้พวกที่ต้องการแสวงหาอุดมการณ์ที่จะ สามารถแก้ไขปัญหาสังคมได้ตรงกว่านี้และสร้างสังคมที่ดีขึ้นมาใหม่ จึงถูกจําแนกแยกออกมาจากพิพัฒนาการนิยม เป็นแนวความคิดขึ้นมาใหม่อีกแนวความคิดหนึ่ง เรียกว่า “ปฏิรูปนิยม”

ธีโอดอร์บราเมลด์(Theodore Brameld) นักปรัชญาการศึกษาชั้นนําของอเมริกาได้รับเกียรติให้เป็น บิดาของปฏิรูปนิยม เนื่องจากปฏิรูปนิยมแยกออกมาจากพิพัฒนาการนิยม บราเมลด์จึงได้พยายามเสนอแนวคิด ของปฏิรูปนิยมให้แตกต่างไปจากพิพัฒนาการนิยม พวกปฏิรูปนิยมมองโรงเรียนว่า เป็นเครื่องมือที่สําคัญในการ สร้างระเบียบทางสังคมขึ้นมาใหม่ การจัดหลักสูตรตามแนวของปฏิรูปนิยม จึงเน้นเนื้อหาสาระและวิธีการที่จะเปิด โอกาสให้ผู้เรียนได้เรียนรู้ถึงความรับผิดชอบที่จะปฏิรูป และสร้างสังคมใหม่ที่ดีกว่าขึ้นมา ทั้งในระดับชุมชน ประเทศ และระดับโลกในที่สุด

การสอนจะมุ่งเน้นกระบวนการประชาธิปไตยเพื่อการเป็นสมาชิกที่ดีในสังคม การพัฒนาผู้เรียนให้ ตระหนักในบทบาทหน้าที่ของตนที่มีต่อสังคมและการปฏิรูปให้สังคมดีขึ้น และจะไม่เน้นการถ่ายทอดวิชาความรู้ โดยการบรรยายของครูมากเหมือนหลักสูตรในปรัชญาสารนิยม แต่มุ่งส่งเสริมให้ผู้เรียนสํารวจความสนใจ ความ ต้องการของตนเองและสนองความสนใจด้วยการค้นคว้าหาความรู้ด้วยตนเอง เน้นการอภิปราย และแสดงความ คิดเห็นเกี่ยวกับเรื่องต่าง ๆ โดยเฉพาะเรื่องที่เกี่ยวกับปัญหาของสังคม พร้อมทั้งหาข้อเสนอแนะและแนวทางในการ ปฏิรูปด้วย

5. ปรัชญาสาขาอัตถิภาวนิยม หรืออัตนิยม หรือสวภาพนิยม

ปรัชญานี้เกิดจากทัศนะเคอการ์ด (Soren Kierkegard) และสาตร์ (Jean Paul Sartre) ปรัชญานี้ให้ความ สนใจที่ตัวบุคคล หรือความเป็นอยู่ มีอยู่ของมนุษย์ ซึ่งมักถูกละเลย ซึ่งพวกเขามีความคิดเห็นว่าสภาวะโลกปัจจุบัน นี้มีสรรพสิ่งทางเลือกมากมายเกินความสามารถที่มนุษย์เราจะเรียนรู้ จะศึกษา และจะมีประสบการณ์ได้ทั่วถึง ฉะนั้นมนุษย์เราควรจะมีสิทธิ์หรือโอกาสที่จะเลือกสรรพสิ่งต่าง ๆ

ปรัชญานี้มีรากฐานมาจากสภาวะวุ่นวายในสังคม โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเรื่องสงคราม และความ เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว เรื่องของอนาคตไม่อยู่ในความสนใจของนักปรัชญาสาขานี้ เพราะตามสภาพแวดล้อมใน สังคม อนาคตเป็นสิ่งที่ไม่มีใครสามารถจะคาดการณ์ได้ เป็นอนาคตที่ไม่แจ่มใสนัก ไม่ชวนให้คิดถึง พวกที่เชื่อใน ปรัชญานี้จึงหันมาเน้นการอยู่เพื่อปัจจุบัน คนเราจะอยู่ในสังคมเช่นนี้ได้จะต้องสามารถปรับตัวให้อยู่ได้อย่างมี ความสุข สามารถเผชิญกับปัญหาต่าง ๆ ได้ กล้าตัดสินใจเลือกที่จะทาสิ่งหนึ่งสิ่งใดและยอมรับผิดชอบในสิ่งที่ตนทํา ปรัชญานี้เน้นความสําคัญของบุคคลแต่ละคน และเน้นการดํารงชีวิตอยู่ในปัจจุบัน

การจัดการศึกษาตามปรัชญานี้จึงให้ความสําคัญกับการให้เสรีภาพแก่ผู้เรียนในการเรียนรู้ ให้ผู้เรียนเป็นตัว ของตัวเองมากที่สุด และสนับสนุนส่งเสริมผู้เรียนในการค้นหาความหมายและสาระสําคัญของชีวิตของเขาเอง ผู้เรียนมีเสรีภาพในการเลือกสิ่งที่เรียนตามที่ตนต้องการ มีเสรีภาพในการเลือกตัดสินใจเมื่อเผชิญกับปัญหาและ สถานการณ์ต่าง ๆ และรับผิดชอบในการตัดสินใจหรือการกระทําของตน

กระบวนการเรียนการสอนยึดหลักให้ผู้เรียนได้มีโอกาสรู้จักตนเอง ช่วยให้เด็กมีความเข้าใจตนเองและเป็น ตัวของตัวเอง เช่น ศิลปะ ปรัชญา การเขียน การอ่าน การละคร โดยมีครูกระตุ้นให้แต่ละบุคคลได้ใช้คําถามนําไปสู่ เป้าหมายที่ตนเองต้องการ ซึ่งเป็นการจัดการศึกษาที่เน้นให้ผู้เรียนมีความรับผิดชอบในหน้าที่ของตน มุ่งพัฒนาเด็ก เป็นรายบุคคล

ข้อสังเกตเกี่ยวกับปรัชญาสาขาอัตถิภาวนิยม

1. เน้นเอกัตบุคคลเป็นสําคัญ 2. คํานึงถึงความแตกต่างส่วนบุคคล จึงทําให้แนวคิดที่จะส่งเสริมให้ผู้เรียนมีความรู้สึกว่าตนเองประสบ ความสําเร็จ เช่นระบบในโรงเรียนซัมเมอร์ฮิลล์ โรงเรียนไม่มีการแบ่งชั้น (Non-Grade) โรงเรียนไม่มีผนัง (School Without Wall) 3. ปรัชญานี้มุ่งส่งเสริม 4 ประการ คือ การพัฒนาตนเอง อิสรภาพ การเลือกและความรับผิดชอบ

2. ปรัชญาสาขาพิพัฒนาการนิยม หรือพิพัฒนนิยม หรือวิวัฒนาการนิยม (progressivism)

เป็นปรัชญาการศึกษาที่ยึดหลักการของปรัชญาสากลสาขาปฏิบัติการนิยม โดยมีความเชื่อว่านักเรียนเป็น บุคคลที่มีทักษะพร้อมที่ปฏิบัติงานได้ครูนั้นเป็นผู้นําทางในด้านการทดลองและวิจัย หลักสูตรเป็นเนื้อหาสาระที่ เกี่ยวกับประสบการณ์ต่าง ๆ ของสังคม เช่น ปัญหาของสังคม รวมทั้งแนวทางที่จะแก้ปัญหานั้น ๆ ปรัชญา ปฏิบัติการนิยมให้ความสนใจอย่างมากต่อการ “ปฏิบัติ” หรือ “การลงมือกระทํา”

ข้อสังเกตปรัชญาการศึกษาสาขาพิพัฒนาการนิยม

1) ประสบการณ์ของมนุษย์เป็นพื้นฐานของความรู้ 2) สภาพการณ์ของทุกสิ่งในโลกนี้กําลังเปลี่ยนแปลง 3) กระบวนการเรียนรู้ทางวิทยาศาสตร์จะทําให้เด็กรู้ว่าจะคิดอย่างไร 4) กระบวนการเรียนรู้แบบมีส่วนร่วมเน้นการคิดอย่างไร มากกว่าคิดอะไร 5) โรงเรียนเป็นสถาบันทางสังคม และเป็นสถาบันต้นแบบของประชาธิปไตย 6) เสรีภาพภายใต้กฎเกณฑ์เป็นพื้นฐานของประชาธิปไตย 7) กระบวนการศึกษาเน้นกระบวนการกลุ่ม และมาตรฐานของกลุ่ม

1. ปรัชญาสาขาสารนิยม หรือสารัตถนิยม (essentialism)

1.1 ปรัชญาสารนิยมหรือสารัตถนิยมตามแนวจิตนิยม

มีความเชื่อว่า การศึกษาคือเครื่องมือในการสืบทอด มรดกทางสังคม ซึ่งก็คือวัฒนธรรมและอุดมการณ์ทั้งหลายอันเป็นแก่นสาระสําคัญ (essence) ของสังคมให้ดํารง อยู่ต่อๆ ไป ดังนั้น หลักสูตรการศึกษาจึงควรประกอบไปด้วยความรู้ทักษะ เจตคติ ค่านิยม และวัฒนธรรม อันเป็น แก่นสําคัญซึ่งสังคมนั้นเห็นว่าเป็นสิ่งที่ถูกต้องดีงามสมควรที่จะรักษาและสืบทอดให้อนุชนรุ่นต่อๆ ไป

1.2 ปรัชญาสารนิยมหรือสารัตถนิยมตามแนวสัจนิยม

เชื่อว่า การศึกษาเป็นเครื่องมือในการถ่ายทอด ความรู้และความจริงทางธรรมชาติเกี่ยวกับการดํารงชีวิตของมนุษย์ดังนั้น หลักสูตรการศึกษาจึงควรประกอบไป ด้วยความรู้ความจริง และการแสวงหาความรู้เกี่ยวกับกฎเกณฑ์และปรากฎการณ์ทางธรรมชาติต่าง ๆ การจัดการ เรียนการสอนตามความเชื่อนี้จึงเน้นการให้ผู้เรียนแสวงหาข้อมูล