Mối liên hệ phổ biến

Sự phát triển

Lượng chất

Mâu thuẫn

Phủ định của phủ định

Chung - riêng - đơn nhât

Nguyên nhân - kết quả

Tất nhiên - ngãu nhiên

Nội dung - hình thức

Bản chất - hiện tượng

Khả năng - hiện thức

Tính khách quan: do nguyên nhân bên trong, là kết quả đấu tranh giữa các mặt đối lập

Tính kế thừa: giữ lại, bảo vệ các giá trị của cái cũ

Tính phổ biến: diễn ra trong mọi lĩnh vực tự nhiên, xã hội và con người

Tính đa dạng, phong phú: thể hiện ở nội dung, hình thức của phủ định

- Cần phải nắm được bản chất, đặc điểm, các mối liên hệ của sự vật, hiện tượng để xác định phương thức, biện pháp tác động thích hợp thúc đẩy sự phát triển - Cần phát huy vai trò của nhân tố chủ quan tích cực để thúc đẩy sự thay thế đo, khắc phục tư tưởng trông chờ, ỷ lại, bảo thủ, kìm hãm sự ra đời của cái mới - Cần sáng suốt phân biệt đâu là nhân tố mới đích thực để tạo điều kiện bồi dưỡng, thúc đẩy, bảo vệ nó phát triển thành cái mới thực sự nhằm phổ biến rộng rãi. Tránh ngộ nhận về nhân tố mới gia rtajo, hình thức dẫn đến lãng phí nguồn lực - Cần phải có quan điểm biện chứng trong quá trình kế thừa sự phát triển, kế thừa một cách khoa học

Nương tựa và làm tiền đề cho nhau

Tác động ngang nhau đến sự tồn tại, phát triển của sự vật

Thâm nhập, chuyển hóa cho nhau, có điểm tương đồng nhau

Chỉ sự tác động qua lại theo hướng bài trừ, phủ định lẫn nhau giữa chúng

Muốn nhận thức cải tạo sự vật: + Phát hiện ra MT bên trong và MT cơ bản của sự vật + Phải tôn trọng, phân loại các MT, ưu tiên giải quyết các MT có trong vai trò quyết định + Phải tạo điều kiện thúc đảy đấu tranh, giải quyết MT + Tránh điều hòa MT, tránh rập khuôn máy móc trong giải quyết MT

Là học thuyết về MLH phổ biến và phát triển

BC của ý niệm -> BC của sự vật

Vũ trụ vận động biến hóa

Điều kiện, tiền đề, quy định, ảnh hưởng lẫn nhau

Tác động qua lại

Chuyển hóa lẫn nhau

Quan điểm toàn diện

Quan điểm lịch sử cụ thể

Phát triển là khái niệm dùng để chỉ sự vận động của sự vật, hiện tượng theo khuynh hướng đi lên từ trình độ thấp đến trình độ cao, từ kém hoàn thiện đến hoàn thiện hơn

Phân tích về phát triển: + Phát triển là sự ra đời của cái mới gồm thay đổi về cả chất lẫn lượng ở sự vật theo hướng ngày càng hoàn thiện hơn + Nguồn gốc phát triển nằm trong chính bản thân của sự vật, do quá trình đấu tranh giải quyết mâu thuẫn cơ bản từ bên trong sự vật + Phát triển có tính kế thừa các nhân tố tích cực, còn phù hợp trong quá triình hình thành cái mới + Con đường phát triển phức tạp, diễn ra thẳng tắp, theo xu hướng đi lên ("đường xoáy ốc")

Tính khách quan: biểu hiện ở nguồn gốc, động lực của quá trình phát triển trong bản thân sự vật đang tồn tại kết quả, không phụ thuộc vào ý thức con người

Tính phổ biến: sự phát triển ở mọi lĩnh vực TN, XH, TD đồng thời ẩn chứa khả năng ở mọi giai đoạn tồn tại phát triển

Tính đa dạng: thể hiện ở nhiều hình thức, trình độ nhiều lĩnh vực; ở những điều kiện khác nhau sự vật có sự phát triển khác nhau

+ Không chỉ xem xét sự vật tồn tại trong hiện tại mà phải tìm ra xu thế vận động của nó trong tương lai + Đánh giá sự vật phù hợp với giai đoạn phát triển của chúng + Thừa nhận những khó khăn, thậm chí cả những bước thụt lùi tạm thời trong quá trình vận động phát triển -> phải bình tĩnh xem xét không hoang mang, dao động + Tránh sự bảo thủ, trì trệ, định kiến trong đánh giá

- Chất là phạm trù triết học dùng để chỉ tính quy định khách quan vốn có của sự vật, hiện tượng; là sự thống nhất hữu cơ của những thuộc tính làm cho sự vật, hiện tượng là nó chứ không phải cái khác - Trong số đặc điểm, thuộc tính làm nên sự vật có 1 đặc điểm, thuộc tính nào đó có vai trò quyết định để ta nhận ra được 2 sự vật khác nhau -> thuộc tính căn nguyên (xấc dịnh được chất của sự vật) - Chất được xác đinh bởi: + Yếu tố cấu thành sự vật + Phương thức liên kết các yếu tố cấu thành sự vật - Chất là yếu tố quy định nên sự vật - Chất tương đối ổn đỉnh

- Lượng là phạm trù triết học dùng để chỉ tính quy định khách quan vốn có của sự vật về mặt số lượng, quy mô, trình độ, nhjp đọ,... của các quá trình vận động và phát triển của sự vật, hiện tượng - Lượng được xác đinh bởi: + Số lượng + Các đại lượng + Quy mô + Xác suất + Mức độ - Lượng biểu thị sự tồn tại của sự vật - Lượng thường xuyên thay đổi

- Chất và lượng ở sự vật chính là 1 cặp mặt đối lập, thức đẩy sự vận động, phát triển ở sự vật - Sự vật lúc nào cũng là sự thống nhất của chất và lượng - Lượng thay đổi -> chất đổi, mức độ tác động khác nhau: dần dần, nhanh chóng hoặc nhảy vọt. Biểu hiện qua: độ, điểm nút, bước nhảy - Chất căn bản của sự vật thay đổi -> sự vật chuyển sang 1 dạng mới tương ứng với chất mới -> sự vật mới sẽ có 1 lượng mới - Độ là phạm trù triết học dùng để chỉ khoảng giới hạn, trong đó sự thay đổi về lượng của sự vật chưa làm thay đổi chất căn bản của sự vật ấy - Điểm nút là phạm trù triết học dùng để chỉ thời điểm mà tại đó sự thay đổi về lượng đã đủ làm thay đổi nhanh chóng chất căn bản của sự vật - Bước nhảy là phạm trù triết học dùng để chỉ sự chuyển hóa về chất của sự vật do sự thay đổi về lượng trước đó của sự vật gây ra

- Trong nhận thức và thực tiễn phải biết tích lũy về lượng để có biến đổi về chất - Tránh chủ quan nóng vội đốt cháy giai đoạn khi chưa tích lũy đủ về lượng - Không trì trệ, định kiến, bảo thủ; phải có thái độ khách quan, khoa học và quyết tâm thực hiện bước nhảy - Phải nhận thức được phương thức liên kết giữa các yếu tố tạo thành sự vật, hiện tượng để lựa chọn phương pháp phù hợp