Hệ thống và kết cấu của ngôn ngữ - The system and structure of language

Hệ thống và Kết cấu của ngôn ngữNgôn Ngữ là một hệ thốngNgôn ngữ là một hệ thốngCác loại đơn vị chủ yếu của ngôn ngữNgôn ngữ là một hệ thống tín hiệuÂm vịTín hiệu là gì?Ngôn ngữ là hệ thống tín hiệu đặc biệtTính phức tạp, nhiều tầng bậcTính đa trịTính tình tuyến của ngôn ngữTính năng sảnTính độc lập tương đốiKhái niệm hệ thống và kết cấuKhái niệm về hệ thốngKhái niệm về kết cấuKết cấu là tổng thể các mối quan hệ và liên hệ giữa các yếu tố của hệ thống nhất đó.Hệ thống là một chỉnh thể (thể thống nhất hoàn chỉnh) bao gồm các yếu tố có liên hệ qua lại và qui định lẫn nhau.Hệ thống có 2 điều kiệnTập hợp các yếu tố: Đã là hệ thống thì phải có thành phần, ít nhất là hai yếu tố.Các yếu tố trong hệ thống phải có quan hệ chặt chẽ, quy định lẫn nhau.Ví dụ: Toàn bộ trường Đại học Sư Phạm Thái Nguyên là một hệ thống.Hệ thống bao gồm các khoa, và các khoa ấy có mối quan hệ chặt chẽ với nhau và dưới sự điều khiển chung của Ban giám hiệu. Ở các khoa lại có các bộ phận. Bộ phận đó có các thành viên có quan hệ chặt chẽ với nhau, đồng thời có quan hệ với toàn trườngKiểu quan hệ chủ yếu trong ngôn ngữ Hình vịTừCâuQuan hệ đồng nhấtQuan hệ đối lậpQuan hệ ngữ đoạnQuan hệ liên tưởngQuan hệ cấp bậcCách thức..Cách thức...Kết cấu là một thuộc tính của hệ thốngTính võ đoán của tín hiệu ngôn ngữGiá trị khu biệt của ngôn ngữLà "thuộc tính vật chất kích thích vào giác quan của con người, làm cho ta nghĩ tới một cái gì đó ngoài hình thức vật chất"là quan hệ giữa các yếu tố có sự giống nhau,tương đồng với nhau về một nét, một phương tiện, một đặc điểm nào đócác tín hiệu có thể đồng nhất về âm thanh, thanh điệu, ý nghĩa, cấu tạoLà quan hệ giữa các yếu tố có sự khác nhau về một nét, một phương diện, một đặc điểm nào đó.Đồng nhất về giá trị chứ không phải đồng nhất về thể chấtcác tín hiệu có thể khác nhau về âm thanhcác tín hiệu có thể khác nhau về ý nghĩaLà quan hệ kết nối các đơn vị ngôn ngữ thành chuỗi khi ngôn ngữ đi vào hoạt động. Cơ sở của quan hệ này là tính hình tuyến của ngôn ngữ. Tính này bắt buộc các đơn vị ngôn ngữ phải nối kết với nhau lần lượt trong ngữ lưu để cho ta những kết hợp gọi là ngữ đoạn. Chính vì vậy, ta không thể nói 2 đơn vị ngôn ngữ cùng một lúcLà quan hệ giữa các yếu tố có thể thay thế được cho nhau trong một vị trí của chuỗi lời nói.Là quan hệ giữa các đơn vị ngôn ngữ ở cấp độ khác nhau của hệ thống ngôn ngữ. Quan hệ cấp bậc thể hiện ở 2 quan hệQuan hệ bao hàm: Là quan hệ giữa các đơn vị cấp bậc cao với đơn vị bậc thấp, đươn vị bậc cao bao giờ cũng hàm chứa các đơn vị bậc thấp trong lòng của nó. Hình vị bao hàm âm vị, từ bao hàm hình vịQuan hệ thành tổ: Các đơn vị bậc thấp bao giờ cũng là thành tổ tạo nên đơn vị bậc cao hơn. Âm vị là thành tố cấu tạo nên hình vịTín hiệu có 2 mặt ( thường được gọi là cái biểu hiện và cái được biểu hiện) Hình thứcNội dungCó dạng vật chấtlà một cái gì đó khác với bản chất của nó, của dạng vật chất của tín hiệu đó.quan hệ giữa CBH và CĐBH có tính quy ước được xã hội chấp nhận. Tức là giữa hình thức ngữ âm và khái niệm không có mối tương quan bên trong nàoBản chất tín hiệu của ngôn ngữ Tính 2 mặt của ngôn ngữTín hiệu ngôn ngữ là sự thống nhất giữa 2 mặt: Cái biểu hiện và cái được biểu hiện CBH và CĐBH cảu tín hiệu ngôn ngữ khăng khít với nhau không thể tách rờiCBH của tín hiệu ngôn ngữ là âm thanhCĐBH là ý nghĩathuộc tính vật chất của mỗi tín hiệu ngôn ngữ thể hiện ở đặc trưng phân biệt nó. tính phức tạp thể hiện ở chỗ tín hiệu ngôn ngữ có số lượng ngôn ngữ rất lớn, thường xuyên biến đổi và được bổ sung thêm, do vậy, không ai có thể biết 1 cách đầy đủVí dụ: muốn nêu đặc trưng của vết mực, ta phải dùng tất cả đặc trưng của vật chât của nó: độ lớn, hình dáng, màu sắc,..Tín hiệu ngôn ngữ bên cạnh tính đồng loại còn có tính khác loại biểu hiện: các đơn vị của ngôn ngữ thuộc nhiều cấp độ khác nhau (các đon vị thấp được nằm trong các đơn vị cao và là thành tố để tạo nên các đơn vị cấp cao). Vì vậy, hệ thống ngôn ngữ là một hệ thống của nhiều hệ thống: hệ thống âm vị, Hệ thống hình vị, hệ thống từ vựng, hệ thống câu, đến lượt mình các hệ thống đó lại gồm các hệ thống con khácQuan hệ thống tín hiệu khác, mối quan hệ giữa CBH và CĐBH có tính đơn trị, nghĩa là CBH chỉ tương ứng với một CĐBHVí dụ: Biển báo giao thôngTrong ngôn ngữ có hiện tượng đa trị Một CBH tương ứng với nhiều CĐBH: hiện tượng đồng âm và hiện tượng nhiều nghĩaMột CĐBH tương ứng với nhiều CBH : hiện tượng đồng nghĩa và đồng sở chỉ Khi đi vào hoạt động giao tiếp, các tín hiệu âm thanh ngôn ngữ lần lượt nối tiếp nhau thành một chuỗi theo dòng thời gian. Chính vì vậy mới có thể phân tích và nhận diện được các đơn vị của ngôn ngữ,, phát hiện ra được cái quy tắc kết hợp các yếu tố để tạo thành các đơn vị ngôn ngữ khác nhaukhác với loại tín hiệu tín hiệu ngôn ngữ có thể tạo ra các tín hiệu mới cho các hệ thống của mình từ các tín hiệu đã có.Ví dụ: việc tạo ra từ mới từ một từ đơn, người Việt sử dụng các phương thức khác nhau để tạo thêm các từCác hệ thống nhân tạo khác thường được sáng tạo theo sự thỏa mãn của một số người, do đó hoàn toàn thay đổi được theo ý muốn của con ngườiNgược lại, tín hiệu ngôn ngữ có tính chất xã hội, có tính quy luật phát triển nội tại của mình, không lệ thuộc vào ý muốn cá nhân.Ví dụ: Tín hiệu đèn, chuông, kẻngVí dụ: Tín hiệu đèn giao thông chỉ có 3. Biểu hiện giao thông, quân hàm có thể đếm được số lượngVí dụ: Hệ thống âm vị gồm hệ thống nguyên âm và phụ âm. Hệ thống hình vị: hệ thống hình vị hư và hình vị thựcVD: ta, la, raĐưa người ta không đưa qua sốngLà đơn vị ngôn ngữ nhỏ nhất mà con người ta phân biệt được trong chuỗi lời nói.Là đơn vị nhỏ nhất có ý nghĩalà một hoặc một chuỗi các âm vị tạo thànhcó chức năng cấu tạo từcó thể gồm một hoặc hiều hình vịLà đơn vị tạo ra một số hình vị, có chức năng định danh và có khả năng vận dụng độc lập, gánh vác các vai trò khác nhau trong câuLà chuối kết hợp của một hay nhiều từ theo quy tắc nhất định để thông báo
310 3 3