- Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc, phát xít Nhật đầu hàng Đồng minh. - 19/8/1945: Cách mạng tháng Tám thành công, chính quyền về tay nhân dân. -Ngày 26/08/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh từ chiến khu Việt Bắc về Hà Nội. Tại căn nhà số 48, phố Hàng Ngang, Người soạn thảo “Tuyên ngôn Độc lập”. - Ngày 02/09/1945: tại Quảng trường Ba Đình, Hà Nội, Người thay mặt Chính phủ lâm thời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, đọc bản “Tuyên ngôn Độc lập” trước hàng chục vạn đồng bào, tuyên bố khai sinh nước Việt Nam mới.

a/ Đối tượng - Đồng bào cả nước. - Nhân dân tiến bộ trên thế giới. - Kẻ thù đang có âm mưu xâm lược nước ta. b/ Mục đích -Tuyên bố trước nhân dân Việt Nam, nhân dân tiến bộ trên thế giới, kẻ thù của dân tộc Việt Nam về nền độc lập của đất nước Việt Nam, sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. -Tố cáo tội ác của bọn thực dân Pháp đã gây ra cho nhân dân ta suốt 80 năm đô hộ, đập tan âm mưu xâm lược của các nước thực dân, đế quốc. - Khẳng định quyền tự do, độc lập, quyết tâm bảo vệ nền độc lập, tự do của dân tộc Việt Nam.

Văn chính luận (Tuyên ngôn)

a/ Giá trị lịch sử: “Tuyên ngôn Độc lập” là một văn kiện có giá trị lịch sử to lớn: +Tuyên bố xóa bỏ chế độ thực dân phong kiến. + Khẳng định quyền tự chủ và vị thế bình đẳng của dân tộc ta trên toàn thế giới. + Là mốc son lịch sử, mở ra kỉ nguyên độc lập tự do trên đất nước ta. b/ Giá trị văn học: - Giá trị tư tưởng: “Tuyên ngôn Độc lập” là “một áng văn tâm huyết” hội tụ vẻ đẹp tư tưởng và tình cảm của Hồ Chí Minh, kết tinh khát vọng cháy bỏng về độc lập, tự do của dân tộc ta. - Giá trị nghệ thuật: “Tuyên ngôn Độc lập” là “một áng văn chính luận mẫu mực”. Sức mạnh và tính thuyết phục của tác phẩm chủ yếu thể hiện ở cách lập luận chặt chẽ, lí lẽ sắc bén, bằng chứng xác thực, ngôn ngữ hùng hồn, đầy cảm xúc

* Hồ Chí Minh tạo cơ sở pháp lí cho bản tuyên ngôn bằng việc trích dẫn 2 đoạn văn quan trọng trong 2 văn kiện quốc tế: - Bản “Tuyên ngôn độc lập” của Mĩ ( 1776): “Tất cả mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng. Tạo hóa cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được; trong những quyền ấy, có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc” - Bản “Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền “ của cách mạng Pháp (1791): “Người ta sinh ra tự do và bình đẳng về quyền lợi; và phải luôn luôn được tư do và bình đẳng về quyền lợi” -> Nội dung của 2 văn kiện khẳng định quyền bình đẳng, quyền tự do, quyền sống và mưu cầu hạnh phúc của con người

* Việc trích dẫn như thế thể hiện sự khéo léo, sắc bén và kiên quyết của Bác: -Bác khéo léo thể hiện thái độ trân trọng những tư tưởng tiến bộ của người Mĩ, người Pháp đúc kết trong những bản tuyên ngôn bất hủ. vấn đề quyền độc lập, tự do, bình đẳng Người đề cập đến không phải là những vấn đề mới mẻ mà là những biểu hiện của tư tưởng nhân đạo, được tổ tiên người Mĩ, người Pháp nêu cao, có giá trị như một chân lí. + Bác đặt ngang hàng 3 bản tuyên ngôn, 3 cuộc cách mạng, 3 nền độc lập để khéo léo khẳng định thế ngang hàng bình đẳng, tư cách tự do, độc lập của đất nước ta, đồng thời kín đáo thể hiện niềm tự hào dân tộc -Người bác bỏ luận điệu của kẻ thù một cách sắc bén, hiệu quả bằng thuật “lấy gậy ông đập lưng ông”, lấy lí lẽ của tổ tiên người Mĩ, người Pháp để vạch rõ sự bất nghĩa của thực dân Pháp. -Bác kiên quyết cảnh cáo kẻ thù không được xâm lược Việt Nam, vì đó là hành động làm vấy bẩn lá cờ nhân đạo của tổ tiên họ.

* Sáng tạo của Hồ Chí Minh trong việc trích dẫn: Từ quyền con người, Bác suy rộng ra quyền dân tộc “Tất cả các dân tộc trên thế giới đều sinh ra bình đẳng, dân tộc nào cũng có quyền sống, quyền sung sướng và quyền tự do” + Cụm từ “suy rộng ra” rất quan trọng vì phần sau đó là sự mở rộng ý toàn diện hơn, triển khai ý từ quyền con người sang quyền dân tộc một cách tự nhiên, logic. + Ý kiến suy rộng của Bác là một đóng góp quan trọng đối với vận mệnh đất nước, với phong trào giải phóng dân tộc trên toàn thế giới. Điều đúc kết ấy như một phát súng lệnh khởi đầu cho bão táp cách mạng ở các nước thuộc địa. + Câu văn “Đó là những lẽ phải không ai chối cãi được” càng tăng tính chặt chẽ, thuyết phục cho những lập luận của Bác. Rõ ràng quyền độc lập, tư do, bình đẳng là những quyền cơ bản nhất của con người, của mỗi dân tộc, được cả nhân loại thừa nhận. -> Với việc trích dẫn hai văn kiện nổi tiếng, lối diễn đạt giản dị, ngắn gọn, lập luận chặt chẽ, khéo léo, Hồ Chí Minh đã tạo được cơ sở pháp lí vững chắc cho bản tuyên ngôn, nối quá khứ với hiện tại, đưa cách mạng Việt Nam hòa vào dòng chảy của cách mạng thế giới

a/ Cơ sở thực tế khách quan : Bọn thực dân Pháp là kẻ xâm lược. Trong “Tuyên ngôn Độc lập”, Hồ Chí Minh đã tố cáo tội ác, đập tan những luận điệu xảo trá của chúng:

b/ Cuộc đấu tranh giành độc lập của dân tộc Việt Nam:

- Hướng tới thực dân Pháp: kẻ thù đang có âm mưu tái chiếm nước ta với luận điệu Việt Nam vốn là thuộc địa của Pháp, bị Nhật chiếm. Nay Nhật hàng, Pháp đương nhiên trở lại Việt Nam - Hồ Chí Minh đã tuyên bố dứt khóat, triệt để “thoát li hẳn quan hệ thực dân, với Pháp, xóa bỏ hết những hiệp ước mà Pháp đã kí về nước Việt Nam, xóa bỏ tất cả mọi đặc quyền của Pháp trên đất nước Việt Nam” +Những cụm từ “thoát li hẳn”, “xóa bỏ hết”, “xóa bỏ tất cả” khẳng định tư cách độc lập, tư do của nhân dân và chính phủ Việt Nam về mặt chính trị và pháp lí. Việt Nam không còn là thuộc địa của Pháp. - Hướng đến nhân dân Việt Nam: Người khẳng định ý chí và sức mạnh quyết tâm của cả dân tộc đoàn kết một lòng “chống lại âm mưu của bọn thực dân Pháp”. - Hướng đến các nước đồng minh: Người thuyết phục họ phải công nhận quyền độc lập, tự do của nhân dân Việt Nam, vì: + Phù hợp với nguyên tắc dân chủ, bình đẳng của các dân tộc mà họ đã thừa nhận ở các hội nghị Tê-hê-răng và Cựu Kim Sơn. + Dân tộc Việt Nam dũng cảm đấu tranh thực dân, phát xít không phải chỉ vì độc lập tự do của dân tộc mà còn vì chính nghĩa “Một dân tộc đã gan góc chống ách nô lệ của Pháp hơn 80 năm nay, một dân tộc đã gan góc đứng về phe đồng minh chống phát xít mấy năm nay, dân tộc đó phải được tự do! Dân tộc đó phải được độc lập” + Lối điệp cấu trúc “Một dân tộc đã…”, “Dân tộc đó phải được …” đã được sử dụng hiệu quả, tạo nhịp điệu dồn dập, âm hưởng mạnh mẽ, hào hùng nhấn mạnh quyền được độc lập, tự do của dân tộc Việt Nam. - Lời tuyên bố chính thức “Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập, và sự thật đã là một nước tự do, độc lập. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy”