MindMap Gallery A Mind Map of Poetry
This clear mind map on poetry vividly outlines the various significant aspects of poetic study, such as the background of the author, the form and structure of the poem, stylistic analysis, as well as the critique and criticism of the poem. The map radiates from the center, with each branch offering rich details for different analytical dimensions like rhythm, symbolism, imagery, etc. Such a visualization tool aids readers in comprehensively understanding and appreciating the depth and aesthetic value of poetry.
Edited at 2022-02-26 17:02:26Mùa xuân nho nhỏ
Tác giả: Thanh Hải (1930 - 1980)
Tác phẩm: Mùa xuân nho nhỏ (11/1980)
Hoàn cảnh sáng tác
Hoàn cảnh riêng: Bài thơ viết vào lúc tác giả đang nằm trên giường bệnh trước khi qua đời một tháng
Hoàn cảnh chung: Khi nước ta mới thống nhất, đối mặt với nhiều khó khăn
Mạch cảm xúc của bài thơ
1. Cảm xúc trưc tiếp, hồn nhiên, trong trẻo trước vẻ đẹp, sức sống của mùa xuân đất trời
2. Mở rộng: Hình ảnh mùa xuân đất nước hôm nay và trong 4000 năm
3. Suy ngẫm, ước nguyện của nhà thơ muốn góp "mùa xuân nho nhỏ" của mình cho dân tộc
4. Phát triển tự nhiên và khép lại trong cảm xúc thiết tha, ngọt ngào của làn điệu dân ca Huế
Ý nghĩa nhan đề: Mùa xuân nho nhỏ
Là một sáng tạo độc đáo, mới mẻ của Thanh Hải
Cách nói hình tượng "Mùa xuân" là hình ảnh trừu tượng gắn với từ láy "Nho nhỏ"
=> Có tính gợi hình làm mùa xuân trở nên hiện hữu, có hình khối => Tạo nên sự hấp dẫn
Góp phần thể hiện tư tưởng, chủ đề của tác phẩm
Nhà thơ ước nguyện làm một mùa xuân, nghĩa là sống đẹp, sống với sức sống tươi trẻ
Ước nguyện làm một "Mùa xuân nho nhỏ " trong mùa xuân rộng lớn của thiên nhiên, đất nước và cuộc đời chung
Phân tích bài thơ
1. 6 dòng thơ đầu: Hình ảnh mùa xuân thiên nhiên.
"Mọc giữa dòng sông xanh Một bông hoa tím biếc Ơi con chim chiền chiện Hót chi mà vang trời>"
Nghệ thuật đảo ngữ (Mọc giữa dòng sông xanh - Một bông hoa tím biếc)
Sử dụng động từ "Mọc" ở đầu câu thơ
- Gợi tả sức sống vươn lên, trỗi dậy của mùa xuân - Sự ngạc nhiên, vui thích của tác giả
Sử dụng tính từ chỉ màu sắc
Màu xanh lam của nước sông Hương
Màu tím của hoa giản dị, thủy chung, quyến rũ
- Màu sắc bình dị, thân thuộc, đặc trưng của xứ Huế - Tín hiệu báo xuân về
Nhà thơ lắng tai nghe tiếng chim chiền chiện hót báo hiệu mùa xuân về
Sử dụng từ ngữ cảm thán "Ơi", "chi" biểu lộ cảm xúc thiết tha của con người và tao vật
Tiếng chim ngân vang, rung động đất trời => Đem đến bao niềm vui
Bức tranh mùa xuân của Thanh Hải thật trong sáng, bình dị và đầy sức sống
"Từng giọt long lanh rơi Tôi đưa tay tôi hứng."
Giọt long lanh: Nên hiểu là giọt âm thanh của tiếng chim
Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác: Âm thanh tiếng chim chuyển thành hình khối, màu sắc, cảm nhận được bằng thị giác, đưa tay hứng là cảm nhận của xúc giác
Cảm nhận của nhà thơ say sưa trước vẻ đẹp mùa xuân thiên nhiên nên muốn nắm bắt, lưu giữ hình ảnh ấy
Thanh Hải sử dụng động từ "hứng" - một cử chỉ bình dị
Thể hiện sự xúc động, nâng niu, trân trọng
Sự say sưa, ngây ngất của tác giả trước cảnh đất trời vào xuân
10 câu tiếp theo: Hình ảnh mùa xuân đất nước
"Mùa xuân người cầm súng Lộc dắt đầy trên lưng Mùa xuân người ra đồng Lộc trải dài nương mạ"
Mùa xuân là mùa của lễ hội, nét sinh hoạt văn hóa từ ngàn đời nay, nhưng ở đây Thanh Hải Viết: "Mùa xuân... mạ"
Sử dụng điệp từ "Mùa xuân", "lộc", Cấu trúc câu đối xứng, lặp cấu trúc
Cho ta thấy mùa xuân là mùa của sản xuất và chiến đấu
Là 2 nhiệm vụ trong yếu của đất nước, của Cách mạng
Hình ảnh con người hăng say lao động
Khẳng định người lao động và người chiến sĩ là lực lượng chủ yếu trong công cuộc xây dựng quê hương sau những đau thương, mất mát
Sử dụng từ "Lộc"
Hiện rõ hình ảnh những người lính đang hành quân bảo vệ tổ quốc, vòng lá ngụy trang của các anh đang nảy chồi non như mang mùa xuân cùng các anh ra trận
Người nông dân ra đồng trên người mạ là mầm non
Là sức sống thanh xuân đang đua nhau trỗi dậy, giục giã, thôi thúc lòng người
Lộc là chồi non nhưng lộc cũng là
Mùa xuân
Sức sống mãnh liệt của dân tộc
Thành quả của hạnh phúc
Câu thơ vừa mang nghĩa
Tả thực về mùa xuân
Ẩn dụ, tượng trưng cho sức sống mùa xuân đất nước, sức sống của mỗi con người
"Tất cả như hối hả Tất cả như xôn xao"
Sử dụng từ láy "hối hả" thể hiện sự khẩn trương
Sử dụng từ láy "xôn xao" là âm thanh rộn ràng của cuộc sống nhộn nhịp
Điệp ngữ "Tất cả như" thể hiện cảm nhận của nhà thơ về sức sống hối hả, sôi động của mọi người
Mọi người ai ai cũng muốn đem nhiệt tình nóng bỏng để cống hiến súc lực, tài năng cho đất nước
"Đất nước bốn ngàn năm Vất vả và gian lao Đất nước như vì sao Cứ đi lên phía trước."
Sử dụng nghệ thuật nhân hóa: Ví đất nước như người bà, người mẹ, người chị tảo tần, vất vả
Sử dụng nghệ thuật so sánh "Đất nước như vì sao"
=> Hình ảnh thơ đẹp và giàu ý nghĩa
Sao là nguồn sáng lấp lánh, là vẻ đẹp bầu trời vĩnh hằng trong không gian, thời gian.
Tạo nên hình ảnh đất nước khiêm nhường, tráng lệ
Từ "Cứ" như một sự thách thức, một sự thể hiện ý chí quyết tâm xây dựng đất nước, không 1 thế lực nào ngăn cản được bước tiến của dân tộc
Hình ảnh đất nước chính là ngôi sao sáng, khó khăn, gian khổ nhưng không thể ngăn cản bước tiến của dân tộc ta trên con đường xây dựng chủ nghĩa xã hội
Đặt vào bối cảnh đất nước 1975 - 1980 với những ngặt nghèo của cuộc chiến chống đói nghèo, lạc hậu, bảo vệ vững chắc chủ quyền dân tộc => Hình ảnh so sánh quả thực có ý nghĩa
Sử dụng điệp ngữ "Đất nước" => Ca ngợi sự trường tồn của đất nước
Khẳng định sức sống bền bỉ, niềm tự hào, tin tưởng mãnh liệt của mọi người vào công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội
8 câu thơ tiếp: Tâm niệm, suy ngẫm, khát vọng của nhà thơ
"Ta làm con chim hót Ta làm một cành hoa Ta nhập vào hòa ca Một nốt trầm xao xuyến
Tác giả xưng "ta" thay cho "tôi"
Dụng ý nghệ thuật: Cái "tôi" nhỏ bé đã hòa vào cái "ta" chung của cộng đồng, nhân dân, đất nước => Thể hiện ý chí, khát vọng chung của nhiều người
Dụng ý nghệ thuật: Cái "tôi" nhỏ bé đã hòa vào cái "ta" chung của cộng đồng, nhân dân, đất nước => Thể hiện ý chí, khát vọng chung của nhiều người
Sử dụng đại từ "ta" và điệp ngữ "Ta làm"
Ý nghĩa: Để khẳng định mình và định hướng cho mỗi người trong cuộc sống
Chi tiết được lặp lại tạo ra sự đối ứng chặt chẽ trong bố cục của bài thơ
Đầu bài: Sử dụng hình ảnh đẹp của thiên nhiên để nói lên khát vọng của mình
Cuối bài: Trở thành ý nghĩa mới là niềm mong muốn sống đẹp, sống có ích
Sử dụng động từ "làm", "nhập"
Ước nguyện hóa thân làm con chim, cất tiếng hót mang niềm vui đến cho mọi người
Làm bông hoa tỏa hương sắc cho đời
Nhập vào bản hòa ca có nhiêu nốt nhạc trầm và bổng nhưng nhà thơ chỉ xin làm một nốt nhạc trầm (thấp) hòa chung vào bản hòa ca ca ngợi cuộc sống mới làm xao xuyến, rung động lòng người
Ước nguyện cống hiến, góp một phần nhỏ vào cộng đồng, ẩn dụ trong hình ảnh "mùa xuân", "hòa ca"
Sub Topic
Điều tâm niệm của nhà thơ là khát vọng được hòa nhập vào không khí dựng xây đất nước, cống hiến một phần tốt đẹp dù nhỏ bé của mình vào cuộc đời chung.
"Một mùa xuân nho nhỏ Lặng lẽ dâng cho đời Dù là tuổi hai mươi Dù là khi tóc bạc."
Sử dụng điệp ngữ "Dù là", từ láy "nho nhỏ", "lặng lẽ", động từ "dâng"
Thể hiện sự âm thầm dâng hiến toàn bộ tâm hồn, trí tuệ, sức lực để góp cùng mọi người
Trước lúc đi xa, nhà thơ muốn làm một "mùa xuân nho nhỏ"
Hình ảnh ẩn dụ "Mùa xuân nho nhỏ"
Là một hình ảnh bất ngờ, lí thú và sáng tạo của Thanh Hải
Ông chỉ xin làm một "Mùa xuân nho nhỏ" trong Mùa xuân rộng lớn của đất nước
Làm một mùa xuân nghĩa là sống đẹp, sống có ích.
Nhà thơ mong muốn được sống có ích với tất cả sức sống tươi trẻ nhưng cũng rất khiêm nhường
Hình ảnh hoán dụ "tuổi hai mươi", "tóc bạc" nói lên sự thống nhất trong tâm niệm nhà thơ, thể hiện lẽ sống và cống hiến suốt đời cho tổ quốc
Là hình ảnh tuổi trẻ căng tràn sức sống, cống hiến và hi sinh
Tuổi già, tóc bạc nhưng ý thức, trách nhiệm đó cũng không đổi
Khát vọng sống, cống hiến trở thành ý thức bất diệt của nhà thơ
Kết hơp với điệp ngữ "Dù là"
Thể hiện thái đô bất chấp thời gian, tuổi tác để cống hiến,còn là một lời hứa, tự nhủ với lương tâm sẽ mãi là một mùa xuân nho nhỏ...
Điều đáng nói đây là ước nguyện của một con người đang từng ngày từng giờ dành giật với tử thần từng phút sống
Ta càng thấm thía hơn những ý nghĩa của khát vọng
=> Đây là những ước nguyện khiêm nhường, bền bỉ và rất đáng quy, là kết tinh của những gì tốt đẹp nhất trong cuộc đời của nhà thơ thật đáng trân trọng
Trước lúc đi xa, nhà thơ muốn làm "mùa xuân nho nhỏ", cống hiến suốt đời những gì tốt đẹp nhất, tinh túy nhất, có ích nhất của cuộc đời mình cho đất nước một cách lặng lẽ,vào mùa xuân bao la, vô tận của cuộc đời chung
5 câu thơ cuối: Lời ngợi ca quê hương
"Mùa xuân - ta xin hát Câu Nam ai, Nam bình Nước non ngàn dặm mình Nước non ngàn dặm tình Nhip phách tiền đất Huế
Khép lại bài thơ
Tác giả xin được cất tiếng hát "câu Nam ai, Nam bình"
Tiếng hát của ân tình, thủy chung với quê hương, xứ sở
Diễn tả niềm khao khát, cảm xúc bồi hồi của mình đối với quê hương yêu dấu
Trước khi ra đi, nhà thơ thật thanh thản cất lên tiếng hát của tình yêu cuộc sống
Điệu Nam ai, Nam bình không còn buồn thương vương vấn mà chứa chan hy vọng cất lên từ trái tim yêu đời, yêu cuộc sống, muốn hòa vào vẻ đẹp mộng mơ xứ Huế
ĐIệp ngữ với lời hát thiết tha "Nước non ngàn dặm mình", "Nước non ngàn dặm mình" hòa cùng "nhịp phách tiền"
Tạo nên âm hưởng sâu lắng cho bài thơ
Bài thơ chỉ có môt từ Huế nhưng chất Huế đã lan tỏa, vang xa khắp bài thơ
Tạo ra một hành khúc mùa xuân, tràn ngập tình yêu cuộc sống
Phải lạc quan lắm thì nhà thơ mới có thể hát lên trong hoàn cảnh ông đang ốm nặng và sắp qua đời
Bài thơ kết thúc bằng âm điệu mênh mang, tha thiết của dân ca xứ Huế
Biểu lộ niềm tin yêu của tác giả và đất nước, quê hương
Cũng là lời ca gợi tình người trên đất nước, quê hương
=> Làm ta càng thêm yêu quý, trân trọng tiếng hát - tấm lòng của nhà thơ